Tükenmişlik sendromu, içinde yaşadığımız zor hayat koşullarının etkisi ile son zamanlarda görülme sıklığı oldukça artan, ciddiye alınması ve mutlaka tedavi edilmesi gereken ruhsal bir sorun olarak karşımıza çıkar.
Tükenmişlik; kişinin iş yaşamını ve sosyal hayatını olumsuz yönde etkileyebilecek, uzun süreli çözülmemiş sorunlarla birlikte gelen stres yüklü bir durum olarak kendisini gösterir. Her insan hayatının belirli bir döneminde tükenmişlik sendromu yaşar. Konu ile ilgili yapılan yakın tarihli araştırmalar, iş yaşamı içinde bulunan insanların ortalama 32 yaşına kadar en az bir kere tükenmişlik sendromu yaşadığını gösterir.
İçinde yaşadığımız modern çağın getirdiği koşullar insanları; sürekli olarak zaman baskısı altında çalışmak, uzun saatler mesai yapmak, iş arkadaşları ve yöneticileri ile zaman zaman çatışma içine girmek gibi stresli durumlarla karşı karşıya bırakır.
Bu durum da kimi zaman kişinin sürekli halsizlik, yorgunluk ve bitkinlik hissi, başarısız olduğu düşüncesi, enerji düşüklüğü gibi sorunlarla karşı karşıya kalması ile sonuçlanır. Karşı karşıya kalınan bu fiziksel ve zihinsel semptomlar da hastalığın şiddetine göre sürekli artarak devam eder. Tükenmişlik sendromu ciddiye alınması gereken bir rahatsızlıktır.
Dünya Sağlık Örgütü son zamanlarda bu rahatsızlığı Uluslararası Hastalıklar Sınıflandırmasında listeye ekledi ve bu sendromu kişinin iş/meslek yaşamında karşı karşıya kaldığı deformasyon olarak tanımladı.
Düş'ün Psikoloji olarak Tükenmişlik Sendromu ve farklı alanlarda psikolojik test, terapi ve destek veriyoruz. Hizmetlerimizden faydalanmak için lütfen https://www.dusunpsikoloji.com/ sayfası üzerinden bize ulaşınız.
Tükenmişlik sendromu ile karşı karşıya kalan kişi genellikle rahatsızlık belirli bir düzeye erişinceye kadar bu rahatsızlığı dikkate almaz ve tedavi ihtiyacı hissetmez. Tükenmişlik bir anda gelişmez ve sinsi bir şekilde adım adım kendini gösterir. Bu nedenle hastalar ilk başlarda bir uzman psikoloğa danışma gerekliliği hissetmezler.
Sendromun belirli bir seviyeye çıkması sonucunda ise rahatsızlık, birey için dayanılmaz ve karşı koyulmaz bir duruma gelebilir. Bu durum da kimi zaman hastaları işini kaybetme, aile hayatının bozulması ve sosyal çevreden kopma gibi sonuçlara götürebilir. Bu sebeple tükenmişlik hali tespit edildiği andan itibaren tedaviye başlanması büyük önem arz eder.
Tükenmişlik sendromu evreleri, Psikolog Herbert Freudenberger ve Gail North, tarafından; bireyin kendini ispat etme gayreti/idealistlik evresi, bireyin kendi arzu ve gereksinimlerini ihmal etme evresi, sosyal çevre ve ilişkilerden uzaklaşma/engellenme evresi ve depresyon ile sonuçlanan tepkisizlik/apati evresi olarak sınıflandırır.
Hastalığın birinci evresinde birey her ne kadar güçlük çektiğini ve zorlandığını hissetse de bu durumu fark ettikçe potansiyelini ve sınırlarını çok daha fazla zorlayarak, karşı karşıya kaldığı bu zorlu dönem ile mücadele etme gayretine girer.
Bu evrede hasta büyük bir beklenti içindedir, içi kıpır kıpır ve enerji doludur. Bu dönemde hasta için en önemli şey yaptığı iş ya da mesleğidir. Öyle ki yaptığı işte başarılı olma uğruna sosyal hayatından, uykusundan fedakârlık ederek zorlu ve stresli çalışma koşullarına tahammül eder. Ancak enerjisini yavaş yavaş tükettiğinin farkında değildir.
Tükenmişlik sendromu yaşayan kişi sendromun ikinci evresinde duygusal olarak dibe vurduğunu yavaş yavaş hissetmeye başlar. Çünkü, kendini ispatlama süreci git gide yorucu olmaya başlamıştır. Bu nedenle kişi zaman içinde ümitlerini yitirmeye başlar. Gösterdiği gayretin beklentilerinin çok altında kaldığını fark eder. Bu farkındalık ile kişi kendisini sendromun engellenme adı verilen 3. evresinde bulur.
Bu evrede birey yüz yüze kaldığı tüm güçlükleri değiştirmenin zorluğu ile kendisini çaresiz ve engellenmiş hisseder. Bununla birlikte hasta uyum sağlama amacı ile bazı savunma mekanizmaları geliştirse de fayda sağlamaz. Bu evre, zamanla bireyin kaçınma davranışı göstermesine ve geri planda durmasına, karakter özelliklerine göre farklı tepkisel davranışlar sergilemesine sebebiyet verir.
Bir anda parlama ve öfkelenme davranışları, şüpheci tavırlar, önemsememe gibi güven problemleri ile beslenme ve yeme bozuklukları, düzensiz uyku, anksiyete durumunun getirdiği mide ve sindirim sistemine ait sorunlar baş gösterebilir.
Bu aşamadan sonra rahatsızlığı yaşayan kişi için artık tükenmişlik sendromu son evresi yani apati evresi kaçınılmazdır. Bu dönem hasta için bir depresyon evresi olarak kişide ümitsizlik hali, duygusal tepkisizlik, donuklaşma gibi semptomlarla birlikte anılır. Hastanın iş hayatındaki başarısı, performansı ve iletişim becerileri en alt seviyelere kadar inebilir. Bu evrede kişinin işini kaybetmesi, bireysel sorumluluklarını yerine getirememesi gibi durumlara sıklıkla rastlanır.
İnsan fonksiyonları dikkate alınarak tükenmişlik sendromu belirtileri incelendiğinde, belirtilerin dört ana alanda ortaya çıktığı gözlemlenir. Bunlar; psikolojik/duygusal belirtiler, fiziksel belirtiler, davranışsal belirtiler ve zihinsel belirtiler olarak karşımıza çıkar.
Tükenmişliğin psikolojik etkileri, fiziksel etkileri kadar açık ve net görülmese de bireyin ruhsal sağlığına zarar verir. Bunlar:
Bu sürçte kişinin fiziksel olarak sahip olduğu enerjilerinin tümü, tükenmişlik periyodunda tükenebilir. Bu süreç bireyin fiziki anlamda ciddi rahatsızlıklar yaşamasına sebep olabilir. Bu kapsamda kişide:
Tükenmişlik sendromu sürecine giren bireylerin bu rahatsızlığa özgü birtakım davranışları sergilemeleri, davranışsal belirtiler olarak kendini gösterir. Bu belirtiler:
Tükenmişlik sendromu zihinsel belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:
Kendinizde veya yakınlarınızda Tükenmişlik Sendromu belirtileri görüyor iseniz ücretsiz ön tanı ve psikolojik danışmanlık için lütfen Düş'ün Psikoloji Merkezi ile irtibata geçiniz.
Tükenmişlik sendromu görülen kişiler incelendiğinde, bu bireylerin çoğunlukla hizmet sektöründe çalıştığı ve iş stresi yüksek olan insanlar oldukları gözlemlenir. Bu durum bize yoğun iş temposu ve stresin, söz konusu rahatsızlığın temel nedeni olduğunu gösterir.
Bununla birlikte stresin yoğun olarak yaşandığı bir iş her zaman tükenmişliğe yol açmaz. Stres iyi yönetilirse, herhangi bir yan etkisi olmayabilir. Ancak bazı bireyler (ve belirli mesleklerde çalışanlar) diğerlerinden daha yüksek risk altındadır. Ağır iş koşulları, belirli karakter özellikleri ve belirli hayat tarzı özelliklerine sahip kişiler daha fazla tükenmişlik sendromu riski altındadır.
2018 yılında yayınlanan bir araştırmada, tükenmişlik sendromu nedenleri beş ana madde ile ortaya konulmuştur. Bunlar:
İşlerini yapmak için yeterli zamanları olduğunu söyleyen çalışanların tükenmişlik sendromu yaşama olasılığı yüzde 70 daha az saptanmıştır. Sağlık görevlileri ve itfaiyeciler gibi zaman kısıtı daha fazla olan kişilerde ise tükenmişlik riski daha yüksek bulunmuştur.
Yönetici desteği, strese karşı psikolojik bir tampon sunar. Yöneticileri tarafından güçlü bir şekilde desteklendiğini hisseden çalışanların tükenmişlik sendromu yaşama olasılığı yine yüzde 70 daha az bulunmuştur.
Çalışanlar kendilerinden ne beklendiğini net olarak bilmedikleri takdirde, beklentiler hareketli hedeflere benzer ve çalışanlar ne yapmaları gerektiğini anlamaya çalışarak tükenebilirler.
Bir iş yükü yönetilemez hissettiğinde, en iyimser çalışanlar bile umutsuz hisseder. Bunalmış hissetmek ise kişide hızlı bir şekilde tükenmişliğe yol açabilir.
İşyerinde haksız muamele gördüğünü hisseden çalışanların yüksek düzeyde tükenmişlik yaşama olasılığı 2-3 kat daha fazladır. Haksız muamele, adam kayırma, ya da bir iş arkadaşının kötü davranışları kişiyi adım adım tükenmişlik sendromu rahatsızlığı batağına sürükleyebilir.
Tükenmişlik sendromu tedavisi, rahatsızlığın ne kadar ilerlediğine bağlı olarak farklılık arz eder. Rahatsızlık eğer şiddetli değilse kişinin çalışma ortamında ve sosyal hayatında yapacağı bazı değişiklik ve düzenlemeler ile tamamen iyileşme sağlanabilir. Ancak bunun için bir ruh sağlığı uzmanı tarafından kişinin tükenmişlik sendromu testi uygulanarak muayene edilmiş olması gerekir.
Rahatsızlığın yüksek düzeyde ilerlemiş olduğu durumlarda ise ruh sağlığı uzmanı tarafından önerilen bir ilaç tedavisi ve ile birlikte psikoterapi tedavisi uygulanabilir.
Tükenmişlik sendromu, fark edilmediği ve tedavisinin aksatıldığı durumlarda ilerleyerek, kişiyi ciddi ruh sağlığı sorunlarına sürükleyebilir. Bu sebeple rahatsızlığın erken dönemde teşhis edilerek en uygun tedavi sürecinin başlatılması çok önemlidir.
Tükenmişlik sendromu testi başta olmak üzere bütün psikolojik test süreçlerimiz hakkında bilgi almak için lütfen https://www.dusunpsikoloji.com/iletisim sayfası üzerinden bizimle iletişime geçiniz.
Ergenlik Dönemi genel olarak karakter oluşumu olarak tabir edilse de kişi bu dönemde depresyona girebilir aşırı ...
Bireysel Terapi Nedir? Birçok sebepten ötürü insan psikolojisinin bozulması mümkündür. Çocukluktan ...
Çocuk Terapisi Nedir? Çocuklar son derece hassas bireylerdir. Bulundukları yaş grubu etkisi ile yaşadıkları ...
Pandemi süreçlerinin insan psikolojisine olumsuz etkisi fazladır. Bu vesileyle başlattığımız “Sosyal İzolasyon-Sağlıklı Psikoloji ” projesiyle bireysel psikolojinin güçlendirilmesini amaçlıyoruz.
Dünyanın hemen hemen her yerinde etkisini artırarak devam eden Covid-19 salgınının en kritik etkisi insan psikolojisine olmuştur. Küreselleşen dünyada alışılagelmiş toplu yaşam döngüsü bir anda yerini sosyal izolasyona bırakmıştır. Bu süreçte en sağlıklı çözüm bireysel ve toplumsal psikolojinin maximumda tutulma gerekliliğidir. Ölüm oranının oldukça düşük olduğu bu pandemik felaketin psikolojik açıdan en az hasarla atlatılabilmesi adına Düşün Psikoloji olarak kendi uzmanlık alanımızda üzerimize düşen sorumluluk gereği bütün gücümüzle çalışıyoruz. Bu vesileyle başlattığımız “Sosyal İzolasyon-Sağlıklı Psikoloji ” projesiyle bireysel psikolojinin güçlendirilmesini amaçlamaktayız.
TÜRKÇE